یاد یکی از پیشکسوتان معارف شدوج شغنان شادروان شاه محمد
 نویسنده : قوت نیرو
             شاه محمد فرزند قربان محمد یکی از پیشکسوتان یا راه گشایان معارف برای نسل های آینده قریه شدوج شغنان بود. درسال ۱۳۲۴ه ش  دردهکده ی زیبای شدوج دریک خانواده متدین وزحمتکش دهقان چشم بجهان هستی گشود. بعد رسیدن بسن قانونی شامل مکتب ابتدايیه زادگاهش گردید ، باتکمیل سه سال تعلیم وتربیه درآن مکتب با درنظرداشت استعداد ولیاقتش باساس فیصله آنزمان وزارت معارف، شامل صنف چهارم لیسه عالی رحمان بابا کابل که برای اقوام وقبایل سرحدی تخصیص داده شده بود شامل گردید . شاه محمد لیاقت واستعداد خود را دراین مکتب نیزبنمایش گذاشت ؛ چون تمام مضامین مکتب رحمن بابا بزبان پشتو بود، اوزبان پشتو را مانند زبان مادری اش فراگرفت وتا صنف نهم در آن مکتب تحصیل کرد. ادامه دارد

قریدار محمد سلیم بیک
فرستنده خرم بیک(سلیمی)
سرزمین کوهستانی بدخشان درمجموع و ازجمله ولسوالی شغنان آن، درطول تاریخ پربارو کهن خویش، شخصیت ها ومردان نامداری را دردامنه های کوه پایه های خویش پرورانیده که تعداد کمی ازآنها با کارنامه های شان درج تاریخ زرین گردیده و بعضی از دوستان قلم بدست ، با درک مسئولیت، درمورد آنها کم یابیش چیزهائی را نوشته اند و درسایت سیمای شغنان بمعرفی گرفته شده اند. ولی تعداد کثیری ازاین شخصیت ها، با درنظرداشت انبوعی ازعوامل ، ازچشم نازک بین وازقلم نویسنده های عزیز یا بدورمانده ویا تا هنوزبه اصطلاح نوبت به آنها نرسیده است . به باورمن، همۀ این مردان،هرکدام درزمان حیات ، خدمات شاهسته ئی را درعرصه های مختلف انجام داده اند و درجهت بهبود زندگی مردم ، قدمی برداشته اند، و یا درد وآلام مردم خویش را ازطریق سرودن اشعار ومقالات وغیره بگوش ناشنوای حکام وقت رسانیده و به آیندگان شان بجا گذاشته اند. بناً دَین ماست تابه اندازۀ توان ومعلومات خود، چیزکی ویا چیزی درمورد شان نگاشته وآنها را بمعرفی گیریم. ادامه دارد

مختصری از زندگی نامه استاد نهیب حیدری

اداره نشرات سیمای شغنان

محترم نهیب متخلص به حیدری فرزند شاه حیدر ولدیت اکبرشاه در سال ۱۳۶۹ هجری شمسی در یک خانواده علم دوست و معارف پرور در ناحیه خاور قریه شدوج ولسوالی زیبای شغنان ولایت بدخشان دیده به جهان گشود.
ایشان تعلیمات ابتدایی خویش  را از پدر و پدر بزرگ اش فرا نموده ، بعدن شامل مکتب گردید و در سال ۱۳۸۸ با درجه اعلی ( اول نمره) از لیسه ذکور شدوج فارغ گردیده و در سال ۱۳۸۹ بعد از سپری نمودن آزمون ملی کانکور در دانشکده زراعت دانشگاه بلخ راه یافت. با سعی و تلاش های شبانه روزی و  خستگی نا پذیر، در سال ۱۳۹۲ با درجه اعلی و با اخذ نمرات کادری  سند لیسانس را از دانشکده متذکره بدست آورد. موصوف در جریان تحصیل مقطع لیسانس بر علاوه دروس دانشگاه دروس کورس های آموزشی زبان انگلیسی و کمپیوتر چون آذرخشAzeraksh))، زبان انگلیسی تندرThunder)) و سمیت (Smite)  را نیز در شهرباستانی مزار شریف تعقیب و فرا نموده  و گواهی نامه های کورس های آموزشی متذکره را با نتابج مطلوب و درجه اعلی اخذ نمود. ادامه دارد

زندگی نامه مختصر سرکار شریفی فایق

اداره سیمای شغنان

 سرکار شریفی فایق فرزند محمد علی در اسد سال ۱۳۷۱ در یک خانواده علم پرور در دهکده زیبا ده شهر ولسوالی شغنان ولایت بدخشان چشم به جهان گشود او فقط دو نیم سال داشت که  پدر خود را از دست داده و برای همیش از آغوش گرم پدرانه محروم ماند و مادر اش علاوه بر وظیفه مادری، مسوولیت پدرانه هم بدوش گرفت، مادری که گشنگی و تشنگی و هزاران مشکلات دیگر زندگی را تحمل کرده و قهرمانانه رزمید و اولادهای خود را از علم بی بهره نماند و تا سطح لیسانس و ماستری درس خواندند و در حال ادامه تحصیل اند. ادامه دارد

شعر محمد کریم “کریمی”
فرستنده : منزل “نصرت”
نومیدی

چند کوشیدم به دنیا مقصدم حاصل نشد
لیک مهرش از درون دل دم زایل نشد
نتوانم ترک کردن نی شدم خرسند از او
کارهایم هر زمان ناقص شد و کامل نشد
طالع ام از کوکب بهرام کیوان آمده
یا که تقدیرم به نیکی در جهان نازل نشد    ادامه دارد

جدا شدن منطقه ی شیوه از ولسوالی ارغنجخواه و ادغام آن به ولسوالی شغنان
نوشته: اداره سیمای شغنان
منطقه ی شیوه در غرب ولسوالی شغنان موقعیت داشته که دارای ۱۴ شورا می باشد.
مهم ترین ناحیه های این منطقه عبارتند از دادعلی، دولت شاهی، دوآب، خنج، پل زریبان، و غیره میباشد.
این منطقه زمین زراعتی حاصلخیزی داشته که مردم آن از طریق زراعت و مالداری امرار معیشیت می نمایند و مردم آن پیرو مذهب اسماعیلیه بوده و به زبان شغنانی تکلم میکنند. همچنان فرهنگ این منطقه نیز شبیه فرهنگ مردم شغنان میباشد.
منطقه ی شیوه بعد از پیروزی جهاد در سال ۱۳۷۱ بر اساس فرمان شهید ربانی از شغنان جدا ساخته شد و بدون رضایت باشنده گان آن با یک قریه مربوط به یفتل بنام ارغنجخواه مدغم شد و بنام ولسوالی ارغنجخواه شیوه مسمی گردید. اما دولت وقت از اساس و بنیاد شیوه را بنام این ولسوالی جدید التٲسیس انتقال نداد  و صرف فرمان رٸیس دولت وقت و زور سلاح اکتفا نمودند که این موضوع در شرایط کنونی از لحاظ حقوقی دارای اشکالاتی میباشد، زیرا ادرات احصاییه ملی و شهر سازی و اراضی بر اساس معلومات رسمی دولتی شیوه را جز قلمرو و خاک ولسوالی شغنان دانسته اند. ادمه دارد

معلم خیال بیک شهید به خون خفته ای از یاد نرفته

نوشته: قوت نیرو

خیال بیک فرزند روزه دار ولد خیال در سال١٣٣٧ در قریه زیبای شدوج ولسوالی شغنان ولایت بدخشان در یک خانواده دهقان پیشه چشم به جهان کشود. درسال ۱۳۴۴ شامل مکتب دهاتی سه صنفی زادگاهش گردید، بعد فراغت از صنف سوم به اساس لیاقت و هدایت مدیریت معارف ولایت بدخشان جهت پیشبرد تحصیلات عالی ترشامل  لیسه پامیرشهرفیض آباد شد وبا تحمل مشکلات  متعدد؛ مشکلات اقتصادی و رفت و آمد راه های صعب العبورشغنان و مرکز ولایت بعد گذشت سال های تعلیمی ( صنف چهارم الی صنف دوازدهم) تحصیلات خود را در آن لیسه به پایان رسانید و درسال ١۳۵۵ به سویه بکلوریا ( دوازده پاس) فارغ گردید. اما بنا به تصمیم آنزمان درآزمون کانکور اشتراک نکرد و راه مبارزین ( حرفوی ) را برگزید. ادامه دارد

خُږنۈنے- فارسے لُغَتنۈمه||لغتنامه شغنانی- فارسی

گرد آوردنده: سرورشاه ارکان

جای مسرت است که یک لغتنامه شغنانی- فارسی تهیه و ترتیب گردیده و امتحانی به نشر میرسد. ازخوانندگان و علاقمندان زبان شغنانی خواهشمندم تا نظریات، پیشنهادات خود را در مورد این لغتنامه ارائه نمایند. بعد از تکمیل و تصحیح، لغتنامه به ترتیب الفبا در یک فایل آورده میشود. برای فعلا هر حرف دارای یک فایل است.  ادامه دارد

دیدانداز  پژوهشی ادبی، علمی و زبان شناسانه  برخی از دانش پژوهان، شخصیت های علمی، فرهنگی و ادبی  پیرامون نقش و جایگاه  زبان و ادب فارسی دری در منطقه و جهان !!

رساله پژوهشی و تدوینی

ترتیب و نگارش : داکتر نصرالدین شاه پیکار

مختصری از تاریخ زبان فارسیی، از گذشته‌های دور تا امروز : ما گویشوریم. این گزاره درواقع دو کلمه است اما بسته‌ای است از پرسش‌ها و اطلاعات. مثلاً این‌که این «ما» کیست؟ آیا شامپانزه‌ای که به نحوی به متصدی باغ وحش می‌فهماند گرسنه است هم گویشور است؟ گویش چیست؟ ارتباط آن با زبان چیست؟ این «ما» اگر فقط انسان باشد یعنی کدام انسان‌ها؟ کجای دنیا؟ اصلاً موقعیت جغرافیایی در مورد گویش چه اهمیتی دارد؟ این «ما» به چه زبانی حرف می‌زند؟ و پرسش‌هایی دیگر. در این مطلب، از این «ما» به تاریخ زبان فارسی می‌رسیم. ادامه دارد

زیارت روی

 نویسنده : هزاره بیک «سودا سپندکوهی»

      اشکاشم محیط که از نظر تاریخی دارای قدامت پنج هزار ساله ویا بیشتر از آن را دارا بوده و میباشد این دیارباستانی که ساکنین آن اصل ترین نسل آریایی نژاد هستند. دارای فرهنگ خاص که بادیگر اقوام تفاوت های خود را دارا می باشد و در میان مردم از اهمیت خوب برخوردار است که نسل اندرنسل با تفاوت اندک نظر به گذشته ها تاکنون ادامه دارد. بنآ لازم دانستم در پهلو استاد بزرگوارم « دولت محمد جوشن » که با زحمات زیاد به تدوین فرهنگ عامیانه که چون آیينه قدنما همه است و بود سرزمین تاریخی پامیر را متبلور ساخته داستانی را تحت نام « زیارت روی » حضور فرهنگ دوستان عزیز تقدیم نمایم .
در قسمت شمال اشکاشم آستانی موجود است که بالای دشت گنج آباد به نام « بابا جعفر» مسمی است که در دامنه کوه با داشتن صدها سفیدار چنار مانند در اطراف یک چشمه مصفا و بته های گلخار طعبیت بهشت آسا را تشکیل داده است. ادامه دارد

زبانهای پامیری آینه قدنما زبان اوستایی وفرهنگ کهن سال مهین ما

نویسنده : هزاره بیک “سوداسپندکوهی”

 بدخشان سرزمین که با تمدن بیش از پنج هزار ساله اش باداشتن معادن لعل و لاجورد در جهان مهشور است و یگانه مهد پرورش آریاییان اصیل بشمار میرود. جای بسا تاسف که باگذشت زمان بگونه درست از طرف محقیقین و پژوهشگران,این سرزمین تاریخی مورید مطالعه دقیق قرار نگرفته است.
اگرتحقیقات هم صورت گرفته از دست دوم و سوم بوده واقعات درآن بگونه دیگر بیان شده است و بدخشان که یک سرزمین وسیع را احتوا میکند –دوستان پژوهشگر ما اصلآ از زیاد ترین نقاط و محلات این خط باستانی هیچ نوع آگاهی ندارند و چنین کار سبب آن میشود که گاهی نام یک محل را به جای دیگر نسبت می دهند و کلیمات اصیل آریایی معنی دیگر را به خود میگیرد که دراین اوراق چند کلمه اوستایی و محلات که به جای دیگر نسبت داده شده ذکر میگردد. ادامه دارد

واژه  های اشکاشمی  و بعضی محلات که به این زبان نامگذاری شده و معنی آنها به فارسی

نویسنده:هزاره بیک”سوداسپندکوهی

ادامه دارد

مکتب اصالت لذت؛ یأس و غنیمت شمردن لحظه در رباعی کلاسیک و شعر معاصر پارسی
 نویسنده: وحید آمونژاد
مکتب اصالت لذت؛ یأس و غنیمت شمردن لحظه در رباعی کلاسیک و شعر معاصر پارسی انسان، حیوان ناطق بوده، اساسن موجود اجتماعی و تأثیر پذیر است که جامعه و شرایط زنده گی، معمارِ رفتارهای وی می باشند. به گونه ای که کودک تازه تولد و خورد سال، اصلن از غم و شادی چیزی نمی داند و هر گونه ای که بخواهد رفتار می کند، زیراکه هنوز در مَحضر قضاوتِ اطرافیان قرار نگرفته و خوی و خواص وی مهندسی نشده است؛ “بکن، نکن” های بعدی، شخصیت او را آرام آرام شکل داده و از وی یک “من” واهی می سازند و ناچارن نقاب بر رخ نهاده، “خودِ” حقیقی و واقعی اش را به مرورِ زمان فراموش می کند. ادامه دارد

اشکاشمی، اشکاشنی، اشکاشمی

گنج خفته

مجموعه کلمات زبان اشکاشمی

نوشته: عدالصبور”عریف سپند کوهی”

بنام خداوند توانا
زبان که یگانه وسیله افهام و تفهم میان جوامع انسانی محسوب میگردد حکمت پربها ایست که خداوند (ج) به انسان عطا فرموده که همچون ستون فقرات فرهنگ هر ملت بشمار میاید.
سرزمینکه بنام پامیر یا بام دنیا مهشور است و به شهادت تاریخ زادگاه آریا تباران ثابت شده و ساکنین آن از قدیم الایام دارای فرهنگ و زبان مختص بخودشان را نسل اندرنسل تا امروز ادامه داده اند نظر به دیگر اقوام کشور تفاوت های خود را دارا میباشد. مانند واخانی،اشکاشمی، سنگلیجی، شغنانی، منجانی و غیره.
متاسفانه در مورد رسم الخط زبانهای متذکره در سالیان قبل توجه صورت نگرفته فقط بشکل گفتاری سینه بسینه چون مردمک چشم حفظ و نگهداری شده است. اشکاشم که وجه تسمیه آن از زبان محل گرفته شده تقریبآ هشتاد سال پیشتر از امروز بیشتر ساکنین آن به همین زبان تکلم میکردند ولی بدبختانه با ازدعام نفوس و ورود فارسی گویان بخانواده ها دامن زبان اشکاشمی چیده شده و فعلان اندک خانواده ها درقریجات  سیخچ ، خرمنی ، باروبازار ، زرگران  باشند و داروند به این زبان صبحت می کنند . خیلی درد آور است که نسل امروز ارزش زبان را که با دیگر زبانهای پامیری ترجمان بیشترین واژه ها و کلیمات کتاب اوستا خواهد بود نداسته و از تکلم آن نفرت دارند . ادامه دارد

ساخت کیبورد هوشمند  زبان شغنانی افغانستان

نوشته: سرورشاه ارکان
بتاریخ ۷ سنبله ۱۳۹۸( ۲۹ اگست ۲۰۱۹)، کیبورد هوشمند زبان شغنانی افغانستان که به ابتکار کار و فعالیت سرورشاه ارکان ودیگر اعضای سایت سیمای شغنان دیزاین و آماده گردیده بود توسط کمپنی سویفت کیبورد(Swift Keyboard) منظور و به فعالیت آغاز کرد. من به نمایندگی از تیم فعال سایت،  این موفقعیت بزرگ را برای تمام شغنانی ها و علاقمندان زبان شغنانی مبارکباد میگویم.  ادامه دارد

ارتباط با ما و ارسال مضامین برای نشر
sarwar@shughnan.com