جدا شدن منطقه ی شیوه از ولسوالی ارغنجخواه و ادغام آن به ولسوالی شغنان
نوشته: اداره سیمای شغنان
منطقه ی شیوه در غرب ولسوالی شغنان موقعیت داشته که دارای ۱۴ شورا می باشد.
مهم ترین ناحیه های این منطقه عبارتند از دادعلی، دولت شاهی، دوآب، خنج، پل زریبان، و غیره میباشد.
این منطقه زمین زراعتی حاصلخیزی داشته که مردم آن از طریق زراعت و مالداری امرار معیشیت می نمایند و مردم آن پیرو مذهب اسماعیلیه بوده و به زبان شغنانی تکلم میکنند. همچنان فرهنگ این منطقه نیز شبیه فرهنگ مردم شغنان میباشد.
منطقه ی شیوه بعد از پیروزی جهاد در سال ۱۳۷۱ بر اساس فرمان شهید ربانی از شغنان جدا ساخته شد و بدون رضایت باشنده گان آن با یک قریه مربوط به یفتل بنام ارغنجخواه مدغم شد و بنام ولسوالی ارغنجخواه شیوه مسمی گردید. اما دولت وقت از اساس و بنیاد شیوه را بنام این ولسوالی جدید التٲسیس انتقال نداد  و صرف فرمان رٸیس دولت وقت و زور سلاح اکتفا نمودند که این موضوع در شرایط کنونی از لحاظ حقوقی دارای اشکالاتی میباشد، زیرا ادرات احصاییه ملی و شهر سازی و اراضی بر اساس معلومات رسمی دولتی شیوه را جز قلمرو و خاک ولسوالی شغنان دانسته اند. ادمه دارد

معلم خیال بیک شهید به خون خفته ای از یاد نرفته

نوشته: قوت نیرو

خیال بیک فرزند روزه دار ولد خیال در سال١٣٣٧ در قریه زیبای شدوج ولسوالی شغنان ولایت بدخشان در یک خانواده دهقان پیشه چشم به جهان کشود. درسال ۱۳۴۴ شامل مکتب دهاتی سه صنفی زادگاهش گردید، بعد فراغت از صنف سوم به اساس لیاقت و هدایت مدیریت معارف ولایت بدخشان جهت پیشبرد تحصیلات عالی ترشامل  لیسه پامیرشهرفیض آباد شد وبا تحمل مشکلات  متعدد؛ مشکلات اقتصادی و رفت و آمد راه های صعب العبورشغنان و مرکز ولایت بعد گذشت سال های تعلیمی ( صنف چهارم الی صنف دوازدهم) تحصیلات خود را در آن لیسه به پایان رسانید و درسال ١۳۵۵ به سویه بکلوریا ( دوازده پاس) فارغ گردید. اما بنا به تصمیم آنزمان درآزمون کانکور اشتراک نکرد و راه مبارزین ( حرفوی ) را برگزید. ادامه دارد

خُږنۈنے- فارسے لُغَتنۈمه||لغتنامه شغنانی- فارسی

گرد آوردنده: سرورشاه ارکان

جای مسرت است که یک لغتنامه شغنانی- فارسی تهیه و ترتیب گردیده و امتحانی به نشر میرسد. ازخوانندگان و علاقمندان زبان شغنانی خواهشمندم تا نظریات، پیشنهادات خود را در مورد این لغتنامه ارائه نمایند. بعد از تکمیل و تصحیح، لغتنامه به ترتیب الفبا در یک فایل آورده میشود. برای فعلا هر حرف دارای یک فایل است.  ادامه دارد

دیدانداز  پژوهشی ادبی، علمی و زبان شناسانه  برخی از دانش پژوهان، شخصیت های علمی، فرهنگی و ادبی  پیرامون نقش و جایگاه  زبان و ادب فارسی دری در منطقه و جهان !!

رساله پژوهشی و تدوینی

ترتیب و نگارش : داکتر نصرالدین شاه پیکار

مختصری از تاریخ زبان فارسیی، از گذشته‌های دور تا امروز : ما گویشوریم. این گزاره درواقع دو کلمه است اما بسته‌ای است از پرسش‌ها و اطلاعات. مثلاً این‌که این «ما» کیست؟ آیا شامپانزه‌ای که به نحوی به متصدی باغ وحش می‌فهماند گرسنه است هم گویشور است؟ گویش چیست؟ ارتباط آن با زبان چیست؟ این «ما» اگر فقط انسان باشد یعنی کدام انسان‌ها؟ کجای دنیا؟ اصلاً موقعیت جغرافیایی در مورد گویش چه اهمیتی دارد؟ این «ما» به چه زبانی حرف می‌زند؟ و پرسش‌هایی دیگر. در این مطلب، از این «ما» به تاریخ زبان فارسی می‌رسیم. ادامه دارد

زیارت روی

 نویسنده : هزاره بیک «سودا سپندکوهی»

      اشکاشم محیط که از نظر تاریخی دارای قدامت پنج هزار ساله ویا بیشتر از آن را دارا بوده و میباشد این دیارباستانی که ساکنین آن اصل ترین نسل آریایی نژاد هستند. دارای فرهنگ خاص که بادیگر اقوام تفاوت های خود را دارا می باشد و در میان مردم از اهمیت خوب برخوردار است که نسل اندرنسل با تفاوت اندک نظر به گذشته ها تاکنون ادامه دارد. بنآ لازم دانستم در پهلو استاد بزرگوارم « دولت محمد جوشن » که با زحمات زیاد به تدوین فرهنگ عامیانه که چون آیينه قدنما همه است و بود سرزمین تاریخی پامیر را متبلور ساخته داستانی را تحت نام « زیارت روی » حضور فرهنگ دوستان عزیز تقدیم نمایم .
در قسمت شمال اشکاشم آستانی موجود است که بالای دشت گنج آباد به نام « بابا جعفر» مسمی است که در دامنه کوه با داشتن صدها سفیدار چنار مانند در اطراف یک چشمه مصفا و بته های گلخار طعبیت بهشت آسا را تشکیل داده است. ادامه دارد

زبانهای پامیری آینه قدنما زبان اوستایی وفرهنگ کهن سال مهین ما

نویسنده : هزاره بیک “سوداسپندکوهی”

 بدخشان سرزمین که با تمدن بیش از پنج هزار ساله اش باداشتن معادن لعل و لاجورد در جهان مهشور است و یگانه مهد پرورش آریاییان اصیل بشمار میرود. جای بسا تاسف که باگذشت زمان بگونه درست از طرف محقیقین و پژوهشگران,این سرزمین تاریخی مورید مطالعه دقیق قرار نگرفته است.
اگرتحقیقات هم صورت گرفته از دست دوم و سوم بوده واقعات درآن بگونه دیگر بیان شده است و بدخشان که یک سرزمین وسیع را احتوا میکند –دوستان پژوهشگر ما اصلآ از زیاد ترین نقاط و محلات این خط باستانی هیچ نوع آگاهی ندارند و چنین کار سبب آن میشود که گاهی نام یک محل را به جای دیگر نسبت می دهند و کلیمات اصیل آریایی معنی دیگر را به خود میگیرد که دراین اوراق چند کلمه اوستایی و محلات که به جای دیگر نسبت داده شده ذکر میگردد. ادامه دارد

واژه  های اشکاشمی  و بعضی محلات که به این زبان نامگذاری شده و معنی آنها به فارسی

نویسنده:هزاره بیک”سوداسپندکوهی

ادامه دارد

مکتب اصالت لذت؛ یأس و غنیمت شمردن لحظه در رباعی کلاسیک و شعر معاصر پارسی
 نویسنده: وحید آمونژاد
مکتب اصالت لذت؛ یأس و غنیمت شمردن لحظه در رباعی کلاسیک و شعر معاصر پارسی انسان، حیوان ناطق بوده، اساسن موجود اجتماعی و تأثیر پذیر است که جامعه و شرایط زنده گی، معمارِ رفتارهای وی می باشند. به گونه ای که کودک تازه تولد و خورد سال، اصلن از غم و شادی چیزی نمی داند و هر گونه ای که بخواهد رفتار می کند، زیراکه هنوز در مَحضر قضاوتِ اطرافیان قرار نگرفته و خوی و خواص وی مهندسی نشده است؛ “بکن، نکن” های بعدی، شخصیت او را آرام آرام شکل داده و از وی یک “من” واهی می سازند و ناچارن نقاب بر رخ نهاده، “خودِ” حقیقی و واقعی اش را به مرورِ زمان فراموش می کند. ادامه دارد

اشکاشمی، اشکاشنی، اشکاشمی

گنج خفته

مجموعه کلمات زبان اشکاشمی

نوشته: عدالصبور”عریف سپند کوهی”

بنام خداوند توانا
زبان که یگانه وسیله افهام و تفهم میان جوامع انسانی محسوب میگردد حکمت پربها ایست که خداوند (ج) به انسان عطا فرموده که همچون ستون فقرات فرهنگ هر ملت بشمار میاید.
سرزمینکه بنام پامیر یا بام دنیا مهشور است و به شهادت تاریخ زادگاه آریا تباران ثابت شده و ساکنین آن از قدیم الایام دارای فرهنگ و زبان مختص بخودشان را نسل اندرنسل تا امروز ادامه داده اند نظر به دیگر اقوام کشور تفاوت های خود را دارا میباشد. مانند واخانی،اشکاشمی، سنگلیجی، شغنانی، منجانی و غیره.
متاسفانه در مورد رسم الخط زبانهای متذکره در سالیان قبل توجه صورت نگرفته فقط بشکل گفتاری سینه بسینه چون مردمک چشم حفظ و نگهداری شده است. اشکاشم که وجه تسمیه آن از زبان محل گرفته شده تقریبآ هشتاد سال پیشتر از امروز بیشتر ساکنین آن به همین زبان تکلم میکردند ولی بدبختانه با ازدعام نفوس و ورود فارسی گویان بخانواده ها دامن زبان اشکاشمی چیده شده و فعلان اندک خانواده ها درقریجات  سیخچ ، خرمنی ، باروبازار ، زرگران  باشند و داروند به این زبان صبحت می کنند . خیلی درد آور است که نسل امروز ارزش زبان را که با دیگر زبانهای پامیری ترجمان بیشترین واژه ها و کلیمات کتاب اوستا خواهد بود نداسته و از تکلم آن نفرت دارند . ادامه دارد

مناظره ی زمین و انسان
نوشته: سردارمحمد دوست
درعذابم من ز کردارت بشر
زنده جان از دست تو اندر خطر
رحم کن برحال من ورنه اخیر
پس پشیمان میشوی ای بیخبر
بشر! من چه کاری نا سزا کردم بگو؟
بهر عمران تو خم گردید کمر
حق زیستن من ندارم در زمین؟
اینقدر نفرت که داری ازبشر                    ادامه دارد

فرضیه کثیف وغرض آلود؟؟
نوشته: بخت بیک میرزاده
چند مین بار است که وطندار مان ، آقای لطیف پدرام نه تنها با بی مهری که با افتراحات و اتهامات سهمگین بد بینانه و بدور از واقعیت ؛ فرایند داعیه برحق پامیریان را اخلال و سد می شود.
افسانه اوپراتیفی تراویده از مغزها ومراکز تبلیغاتی استخباراتی ، مبنی بر ایجاد “دولت جدید در حوزه ی پامیر” بدور از واقعیت و بجزاز یک آرایش تبلیغاتی سیاه ، خاکستری ؛ هیچ مبنای منطقی و عقلانی ندارد. زیرا دولتی که آقای پدرام در چندین کلپ با نظریه پردازیها از آگاهی مبنی بر تشکیل و اداره آن انگشت میگذارد، گویا از نیت سران کشورهای هند و اسرائیل در تبانی با امریکا و انگلیس پرده داشته و از خطر تشکیل این کشورفرضی در حوزه پامیر، بمثابه “اسرائیل دوم “ ، به مسلمانان هشدار میدهد. ادامه دارد

آغاز بی پرسان
بی پرس و جوی ما ،
بی رغبت و رضا،
دردهن ماهزار سوال است بی جواب،
گام نخست عشق ، تولید مثل ونسل ؟
یا بندگی به خالق یکتای کائنات؟
در گالری زندگی پرتاب گشته ایم؟!
*****
اینجا زمین سخت و بلند است آسمان،
سرکوب ارزو، منکوب آرمان،
بی شرط انتخاب ،
افتاد پای ما ، در چرخه ای زمان،
بگشود چشم ما ، در دامن مکان.   ادامه دارد

بازی طالبان با توافـقـنامه صلح ، آمریکا ـ طالبان ، برای بازگردانیدن امارت اسلامی در افغانستان  *

نوشته:  دکتور نورعلی دوست 

موضوعات مورد بحث این نوشته :
ـ  پیش نوشته :
ـ ارزیابی توافقنامه صلح امریکا ـ طالبان .
ـ هویت طالبان ـ بنیادگرائی و منشاء آیدیالوژی طالبانی .
-کلید واژه ـ توافقنامه : سند قراردادی حقوقی و الزام آور میان دو طرف معامله پیرامون موضوع مشخص که شرایط و جزئیات توافق طرفین را مشخص می‌کند .
ـ پرسش کلیدی مورد بحث : آیا مذاکرات صلح دوحه بر مبنای توافـقـنامه صلح ، آمریکا ـ طالبان به نتیجه مطلوب میرسد ؟
ـ  نتیجه گیری توأم با نظر پیشنهادی .
پیش نوشته :
موافقتنامه صلح امریکا ـ طالبان  در ۲۹ فبروری ۲۰۲۰ و ۱۰ حوت ۱۳۹۸ هجری شمسی در شهر دو حه قطر با امضاء زلمی خلیل زاد و ملا عبدالغنی برادر به تصویب رسید .
هیئت رهبری مذاکره کنند گان  طالبان در دوحه ، امضای این توافقنامه را ، بزرگترین دستاورد خود در مبارزه با دولت جمهوری اسلامی افغانستان و حامیان آن در رأس ایالت متحده امریکا تعریف نموده در آستانه امضای آن ، گروه اضافه از چهل نفری طالبان با بدست گرفتن بیرق سفید طالبانی و نعره الله اکبر ، رژه فتح  را اجرا نمودند . و درختم آن شیر محمد استانکزی معاون سیاسی دفتر طالبان در قطر و عضو گروه مذاکره کننده طالبان ، امضای توافق صلح با آمریکا و بخصوص توافق برای خروج نیروهای اشغالگر آمریکایی از افغانستان را پیروزی طالبان عنوان و این روز را  روز فتح  خواند و آن را به همسنگران طالب خود و اعضای طالبانی که در زندان‌های افغانستان محبوس هستند ، تبریک گفت . ادامه دارد

نظر اجمالی برنحو زبان شغنی
تهیه کننده : سورگل سکا
پیشگفتار
زمانی که تصمیم گرفته بودم یک مقاله ی دیگر تهیه کنم موضوع پسآیند های زبان شغنی را انتخاب کردم و هدف اصلی این موضوع را هم شناخت این پسآیند ها از دیدگاه تاریخی و معنی شناسی قرار داده بودم. هنگام جستجوی منابع برای این موضوع به رساله ای سر خوردم که توسط  کتیه میولر راجع به نظام اشاره ای زبان شغنی نوشته شده است. نکته ای که در مقدمه ی این رساله به آن اشاره شده مسیر و موضوع مقاله ی کنونی ام را به کلی تغییر داد. به قول این نویسنده، پژوهش هایی که در رابطه به زبان شغنی انجام گرفته اند بیشتر بر ساختار فعل تأکید دارند و نظام های دیگر، مانند نظام اشاره ای، مورد بررسی قرار نگرفته است. با تائید این نکته، که نظام های دستوری دیگر زبان شغنی مورد توجه زبانشناسان نبوده اند، ما چند نکته ی دیگر به آن می افزاییم. ادامه دارد

نا روانی طبیعی در گفتار “لکنت زبان” عیب نیست
نوشته: سردار حسین دولت
آیا حرف زدن متفاوت یا نا روانی طبیعی در گفتار ( لکنت زبان) عیب و نقصان است ؟؟
 من شخصاً شدیداً با به کار بردن واژه لکنت برای نا روانی طبیعی در گفتار که نقصان را معناست مخالف هستم.
مگر آنانی که کامل و طبیعی حرف می زنند به جز در ظاهر در موارد دیگر از افراد دارای نا روانی طبیعی در گفتار(لکنت زبان) در ظاهر و باطن یا از نظر توانایی رجحان و فزونی دارند؟
 بدبختانه در جامعه ما از خانواده شروع تا به اجتماع، مکتب، دانشگاه و …. به کسی که بعد از سنین پایین”کودکی” ناروانی طبیعی در گفتار دارد خواسته یا نا خواسته القاء می کنند که این صورت حرف زدن تان وصمت و نقصان بوده و ابزار خجلت و شرمساری تو و دیگران است. و این باعث میشود که شخص با نا روانی طبیعی در گفتار در فهم خویشتن، خویش را شخصی با نقص و عیب بداند و تمام مشکلات عارضه نا روانی طبیعی در گفتار که تحت عنوان مشکلات آشکار( تکرار گویی، کشیده گویی و قفل) و مشکلات پنهان(ترس، اظطراب و فرار از لکنت)، در نهاد شان پدیدار و تقویه شود.  ادامه دارد

ساخت کیبورد هوشمند  زبان شغنانی افغانستان

نوشته: سرورشاه ارکان
بتاریخ ۷ سنبله ۱۳۹۸( ۲۹ اگست ۲۰۱۹)، کیبورد هوشمند زبان شغنانی افغانستان که به ابتکار کار و فعالیت سرورشاه ارکان ودیگر اعضای سایت سیمای شغنان دیزاین و آماده گردیده بود توسط کمپنی سویفت کیبورد(Swift Keyboard) منظور و به فعالیت آغاز کرد. من به نمایندگی از تیم فعال سایت،  این موفقعیت بزرگ را برای تمام شغنانی ها و علاقمندان زبان شغنانی مبارکباد میگویم.  ادامه دارد

ارتباط با ما و ارسال مضامین برای نشر
sarwar@shughnan.com